Patronem kościoła jest św. Benon z Miśni, biskup, wspominany w kalendarzu liturgicznym 16 czerwca.
Św. Benon (ok. 1010-1106) pochodził z arystokratycznej rodziny saskiej. Jego nauczycielami byli św. Berward, biskup i wychowawca cesarza Ottona III, oraz św. Gothard, opat benedyktynów w Nieder Altaich, późniejszy biskup Hildesheim, gdzie młody Benon początkowo pobierał nauki. Później uczył się również w szkole katedralnej, zaś po ukończeniu studiów wstąpił do benedyktyńskiego klasztoru.
Benon przyjął święcenia kapłańskie w 1040 roku. U mnichów zdobył sobie tak wielki szacunek, że wkrótce wybrali go na swojego opata. Surowość życia, której towarzyszyła wielka roztropność w rządach zwróciły uwagę cesarza Henryka IV, który wpłynął na to, iż Benon w 1066 roku został biskupem Miśni.
Urząd pasterski pełnił przez 40 lat – a były to czasy bardzo trudne dla Kościoła. Kiedy w otwartym konflikcie między cesarzem Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII Benon opowiedział się jednak po stronie głowy Kościoła i jego reform, cesarz najechał jego diecezję i ograbił dobra biskupie. Benon musiał ratować się ucieczką. Kiedy Grzegorz VII obłożył cesarza klątwą i ten zmuszony był ukorzyć się przed papieżem, prosząc o przywrócenie do wspólnoty Kościoła, Benon mógł powrócić bezpiecznie na swoją stolicę biskupią. Kiedy jednak cesarz ponownie wypowiedział wojnę papieżowi i zmusił go do opuszczenia Rzymu, zemścił się także i na Benonie, deponując go na sejmie w Moguncji.
Grzegorz VII zmarł w 1085 roku. Biskup Benon, przekonany, że antypapież Klemens III jest jego prawym następcą, udał się do Włoch, by mu złożyć homagium. Kiedy jednak dowiedział się, że prawowitym namiestnikiem Chrystusa jest jednak Urban II, opowiedział się za nim. W swojej diecezji przywrócił karność kościelną oraz uzdrowił administrację. Mimo podeszłego wieku, do ostatniej chwili życia służył wiernym swojej diecezji słowem i listami pasterskimi. Zmarł prawdopodobnie dnia 16 czerwca około 1106 roku, mając ponad 90 lat.
Wkrótce po jego śmierci rozpoczęto okazywać wyjątkową cześć miejscu jego pochówku, jego wizerunkowi, oraz odprawiano nabożeństwa, wzywając jego wstawiennictwa. Kult biskupa Benona trwał nieprzerwanie. Jego żywoty przypominają cuda, jakie dokonały się za jego wstawiennictwem zarówno za jego życia, jak i po jego śmierci. Kanonizował go jednak dopiero papież Hadrian VI w 1523 roku. Wtedy także relikwie św. Benona umieszczono w godnym mauzoleum. Kanonizacja biskupa Benona stała się dla Marcina Lutra sposobnością do wystąpienia z gwałtowną opozycją przeciwko czci świętych, co zapoczątkowało długą polemikę między protestantami a katolikami. Sytuacja stała się tak napięta, że ówczesny biskup Miśni Jan VIII przeniósł relikwie św. Benona do swojego zamku w Stolp, by je ustrzec przed profanacją. Stamtąd z kolei przeniesiono je do Wurzen, a potem do Monachium, gdzie złożono je ostatecznie w tamtejszej katedrze (1580).
Święty Benon jest patronem Miśni i Bawarii. Ikonografia przedstawia go w szatach biskupich z rybą i kluczem. Według legendy, kiedy św. Benon udał się do Włoch jako wygnaniec, cesarz Henryk IV kazał klucz do jego katedry wyrzucić do Łaby. Kiedy Benon wrócił na swoją stolicę, podano mu rybę, a w niej znalazł klucz do katedry. Uznawano go za patrona Bawarii, a w szczególności miast Monachium i Berlina. Czczono także jako patrona rybaków i sukienników. Przez jego wstawiennictwo modlono się o deszcz i proszono o obronę przed nawałnicami, suszą i zarazą.
W 1623 roku powstało w Warszawie Bractwo św. Benona (Bractwo Niemieckie), organizacja, złożona z imigrantów zamieszkujących Stare i Nowe Miasto, propagująca pobożność i dobroczynność. Obranie św. Benona na patrona wynikało przede wszystkim z tego, że w pewnym sensie patronował on całemu ruchowi kontrreformacji. Ponadto Benon, znany jako ojciec ubogich, uciśnionych, wdów i sierot, odpowiadał charytatywnemu powołaniu nowo powstałego bractwa. Decydujące jednak znaczenie mógł mieć fakt, że był Niemcem, a przecież w grupie założycieli bractwa większość stanowili Niemcy. Gdy zatem w 1649 roku ukończono zainicjowaną przez Bractwo Niemieckie budowę kościoła, było naturalne, że patronem nowo wybudowanej świątyni został właśnie św. Benon. I tak jest do dzisiaj…
Opracowano na podstawie:
Zaleski W., Święci na każdy dzień, Warszawa 2008, s. 486-488.
Mączyński R., Kościół św. Benona w Warszawie, Toruń 2008, s. 13-27.